Η ΕΛΕΥΣΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ

Η παράδοση περί της ελεύσεως της Θεοτόκου στο Άγιον Όρος Άθως ως απαρχή για την τιμή της από τους Αγιορείτες μοναχούς. Βαθειά πεποίθηση των Αγιορειτών μοναστών σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του αθωνικού μοναχισμού ήταν και παραμένει ότι η Παναγία είναι η προστάτιδα του Αγίου Όρους, που φυλάει τον Άθωνα και τους ασκούμενους σ᾿ αυτό πατέρες, επαγρυπνώντας και πρεσβεύοντας γι᾿ αυτούς.

Αφορμή γι᾿ αυτό στάθηκαν οι υποσχέσεις που έδωσε η κυρία Θεοτόκος στον πρώτο αθωνίτη άγιο, όσιο Πέτρο τον Αθωνίτη, όπως αυτές καταγράφηκαν στο Βίο του, αλλά και στο Εγκώμιο προς αυτόν που συνέταξε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αλλά και σε διάφορες διηγήσεις για την έλευση της Θεοτόκου στον Άθωνα και την δωρεά του ιερού αυτού τόπου σ᾿ αυτήν από τον Υιό της.

Επιπροσθέτως, είναι γνωστό σε ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο ότι το Άγιον Όρος αποτελεί, κατά αρχαία παράδοση, κλήρο της Υπεραγίας Θεοτόκου. Γιά τον λόγο αυτό άλλωστε η παρουσία της, αιώνες τώρα, δεσπόζει στην αγιορειτική ζωή.

Ιδιαίτερη σημασία για την ανίχνευση των πηγών της ιστορίας του αθωνικού μοναχισμού έχει το σύνολο εκείνο των διηγήσεων που καταγράφουν τις πατριογραφικές αγιορειτικές παραδόσεις. Οι παραδόσεις αυτές αφορούν στις απαρχές του αθωνικού μοναχισμού, την ίδρυση των μοναστηριών, τις θαυματουργές εικόνες αλλά και σε γεγονότα που φέρονται να συνέβησαν στον Άθωνα κατά την υπερχιλιόχρονη ιστορική διαδρομή του. Ανάμεσα στα κείμενα αυτά βρίσκουμε και το επιγραφόμενο: «Ανάμνησις μερική περί του Άθω όρους, τα λεγόμενα Πάτρια», στο οποίο γίνεται αναφορά και στο ταξίδι της Θεοτόκου στον Άθωνα.

Το κείμενο αρχίζει με την συγκέντρωση των αγίων Αποστόλων στην οικία του Ζεβεδαίου όπου παρίστατο και η Θεοτόκος, μετά την Ανάληψη του Κυρίου. Εκεί αποφάσισαν, θέλοντας να εφαρμόσουν την εντολή του Κυρίου, να βάλουν κλήρο ώστε να φανεί σε ποιό μέρος της γης έπρεπε ο καθένας απ᾿ αυτούς να πορευθεί, για να «μαθητεύσει τα έθνη». Όπως είναι γνωστό, στη Θεοτόκο έπεσε ο κλήρος της Ιβηρίας (σημερινής Γεωργίας). Λίγο πριν ξεκινήσει όμως για την αποστολή της, η Θεοτόκος πραγματοποίησε ταξίδι στην Κύπρο, προκειμένου να επισκεφθεί τον Λάζαρο, τον οποίο είχε αναστήσει ο Χριστός. Κατά παράδοξο όμως τρόπο, το πλοίο έφθασε στο όρος Άθως, όπου η Θεοτόκος βρήκε μεγαλειώδη υποδοχή από τους τότε ειδωλολάτρες κατοίκους του.

Στην παρούσα εισήγηση επιχειρείται μία καταγραφή της χειρόγραφης παράδοσης περί της ελεύσεως της Θεοτόκου στο όρος Άθως, από τον 16ο ως τον 19ο αιώνα ενώ ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναλύεται διεξοδικά ένα ανέκδοτο έργο που μας παρέδωσε ο πολυγραφέστερος Αγιορείτης συγγραφέας κατά τον 19ο αιώνα, ο μοναχός Ιάκωβος Νεασκητιώτης (+1869). Το κείμενο συντάχθηκε από τον Ιάκωβο στα 1847-1848, στο πλαίσιο του σπουδαίου του έργου «Αθωνιάς», που αφορά στην Ιστορία του Αγίου Όρους, από τα πρώτα χρόνια της εμφάνισης του μοναχισμού στον Άθωνα μέχρι το γ΄ τέταρτο του 19ου αιώνα.

Στην εισήγηση αυτή επίσης γίνεται αναφορά στις διάφορες πτυχές της τιμής της Θεοτόκου στο Άγιον Όρος, μέσα από μία περιήγηση στις ιερές Μονές και Σκήτες που αφιερώθηκαν σε αυτήν, τις θαυματουργές ιερές εικόνες της και τις κατανυκτικές θεομητορικές εορτές.

Περίληψη της Εισηγήσεως του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου, στο 5 Διεθνές Συμπόσιο, «Η τιμή της Θεοτόκου στον ορθόδοξο κόσμο», που πραγματοποιήθηκε στην Τυφλίδα της Γεωργίας 12-19 Μαίου 2014. Η περίληψη αναγνώσθηκε από την οργανωτική επιτροπή του Συμποσίου, καθώς ο ομιλητής δεν κατάφερε να παρευρεθεί για λόγους υγείας.

Πηγή Αγιορείτικο Βήμα